گزارش کارگاه اخلاق در انتشار آثار پژوهشی
کارگاه اخلاق در انتشار آثار پژوهشی روز پنجشنبه مورخه 7/9/98 در سالن اجتماعات دانشکده پزشکی با حضور معاون تحقیقات و فناوری ، مدیر تحقیقات و جمع کثیری از اعضای هیأت علمی و اعضای کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه با تدریس و سخنرانی دکتر احسان شمسی گوشکی دبیر کمیته ملی اخلاق در پژوهش های زیست پزشکی وزارت بهداشت تشکیل شد. در بخش اول کارگاه ابتدا آقای دکتر شمسی در خصوص مفهوم اخلاق در پژوهش و اخلاق در نشر صحبت فرمودند و بیان داشتند اخلاقی بودن در هر حرفه ای از جمله پژوهش در خود آن حرفه و افراد دخیل نهادینه است. ایشان اشاره کردند پژوهش اخلاقی در واقع همان پژوهش استاندارد است و اگر اصول پژوهش استاندارد (standard practice) رعایت نشود هر چقدر هم در جلسات مورد بازبینی و اصلاح قرار گیرد به لحاظ اخلاقی مشکل دار خواهد بود. در این راستا تأکید نمودند انتخاب درست سوال پژوهشی بر اساس اولویت های پژوهشی منطبق بر مشکلات منطقه ای بهترین مسیر خواهد بود. سپس چند نوع مطالعه انجام یافته در سطح کشور را بعنوان مثال مرور و در مورد ضرورت انجام آنها و تأمین منافع مادی و معنوی برای پژوهش کشور صحبت کردند. در ادامه بر لزوم احترام به آفریده های خدا در خصوص مطالعات بر حیوانات آزمایشگاهی اشاره کرده و همچنین در خصوص لزوم اخذ رضایت آگاهانه ضمن آگاهی دادن در خصوص جزییات مداخلات به آزمونی ها و نه صرفا تکمیل فرمهای مربوطه، رعایت حریم خصوصی افراد آزمودنی و حفظ رازداری بویژه در مطالعات کوهورت مطالبی بیان و تبیین نمودند که وظیفه کمیته اخلاق نظارت دقیق بر این روندها و هدایت پروژه های تحقیقاتی به سمت اولویتهای پژوهشی است.
در بخش دوم کارگاه ابتدا بر لزوم شناخت مجلات معتبر توسط اعضای هیأت علمی در حیطه تخصصی خودشان تأکید کردند و گفتند آنچه اهمیت دارد کیفیت پژوهش است نه چاپ مقاله و در مورد مقالات بازگشت داده شده ایرانی از مجلات در سال 2016 که به وجهه علمی کشور ضربه زد اشاره و پیرامون مباحثی چون داده سازی و نشر غیر اخلاقی صحبت نمودند و بیان کردند که برای جلوگیری از چنین اتفاقاتی لزوم توجه به سوال پژوهشی و تصویب موضوع در یک شورای علمی معتبر در جلسات کمیته اخلاق بایستی مورد توجه قرار گیرد و هیچ مطالعه ای بدون ارایه کد اخلاق اجازه انتشار نتایج را نداشته باشد.ایشان از اعضای هیأت علمی حاضر در سالن خواستند که به هیچ عنوان دعوت به حضور در چاپ مقاله ای که شرایط نویسندگی آن را ندارند نپذیرند چرا که زیر بنای اخلاق در نشر در همین قدم اول زیر پا نهاده خواهد شد و گفتند " پژوهش جای یک شبه ره صد ساله رفتن نیست". سپس از مسؤولین پژوهش دانشگاه خواستند در انتخاب پژوهشگر نمونه به مواردی دقت نمایند از جمله اینکه به لحاظ رعایت اصول اخلاق در پژوهش مورد تأیید کمیته اخلاق دانشگاه باشد و دیگر اینکه کار بیش از حد توان نشانگر برجسته بودن یک محقق نیست و در مورد نحوه درست تخصیص پاداش مقالات و صرف بودجه پژوهشی تأکید نمودند.
در این زمینه رعایت دستورالعمل های مربوط به COPE (Committee On Publication Ethics ) توسط نویسنده مقالات می بایست توسط کمیته اخلاق دانشگاه تأیید شود.
در ادامه به معرفی نهادهای بین المللی اخلاق در نشر پرداخته و در خصوص ملاک ها و شروط نویسندگی به تفصیل صحبت و پیرامون مباحثی همچون ردیف نویسندگان، نویسنده طرف مکاتبه (نویسنده مسؤول) و آدرس دهی نویسندگان مطالبی عنوان نمودند.
در انتها زمانی را جهت پرسش و پاسخ به سوالات مطروحه اعضای هیأت علمی دانشگاه اختصاص دادند.
